Aferese is een procedure die toelaat om de verschillende bestanddelen van het bloed van elkaar te scheiden en in te zamelen, met name:
- het plasma (therapeutische plasmaferese),
- de rode bloedcellen (therapeutische erytraferese),
- de witte bloedcellen (therapeutische leukaferese),
- de hematopoëtische stamcellen (cytaferese), onmisbaar bij de uitvoering van autologe (met de eigen cellen van de patiënt) en allogene transplantaties (met de cellen van een andere donor).
Aferese is een extractietechniek door centrifugatie in een extracorporale bloedcirculatie (CEC). De niet-ingezamelde bestanddelen worden terug geïnjecteerd bij de donor.
De aferese-eenheid van het Instituut Jules Bordet ontvangt patiënten uit het volledige ULB-IRIS-netwerk die baat hebben bij de inzameling van stamcellen. De eenheid werkt nauw samen met de verschillende centra voor autotransplantatie voor volwassenen en met het kinderziekenhuis (UKZKF).
Sinds 1970 voert speciaal opgeleid verplegend en technisch personeel aferese uit op onze dienst. Twee artsen en vier verpleegkundigen staan tot uw beschikking en zorgen voor de continuïteit van uw medische zorg in samenwerking met de dienst hematologie. De eenheid verzekert 24 uur op 24 een spoeddienst.
De afname, het bewerken of het bewaren van hemapoëtische stamcellen wordt geregeld door de goede praktijken. Sinds 2009 zijn we geaccrediteerd in het inspectieprogramma (JACIE, het "Joint Accreditation Committee of the ISCT and EBMT") waardoor we de kwaliteit binnen de verschillende teams die betrokken zijn bij de uitvoering van hemapoëtische transplantaties kunnen verbeteren.
De aferese-eenheid van het Instituut Jules Bordet geeft onze patiënten ook toegang tot een fotoferesebehandeling. Deze behandeling is geïndiceerd bij graft-versus-hostziekte die niet reageert op standaardbehandeling en bij sommige huidlymfomen.
Therapeutische aferese omvat enerzijds plasma-uitwisseling en plasmaferese en anderzijds cytaferese.
Bij therapeutische plasma-uitwisseling worden de plasmabestanddelen uit het bloed verwijderd. Het plasma van de patiënt wordt verwijderd en de rode bloedcellen en bloedplaatjes worden opnieuw geïnjecteerd. Plasma-uitwisseling is vergelijkbaar met dialyse, maar kan ook eiwitgebonden toxische stoffen of overmatige eiwitproductie elimineren.
Bij plasmaferese wordt een plasmavervangende vloeistof gebruikt, terwijl bij plasma-uitwisseling het plasma wordt vervangen door ingevroren vers plasma, wat een intensievere behandeling mogelijk maakt.
Er bestaan talrijke indicaties voor plasmaferese. De frequentie van de behandelingen, het te verwijderen volume, de vervangende vloeistof en andere variabelen worden per patiënt bepaald.
Bij therapeutische cytaferese worden cellulaire bestanddelen uit het bloed verwijderd, maar het plasma wordt teruggegeven. Deze techniek kan worden gebruikt om het aantal rode bloedcellen, een teveel aan bloedplaatjes of een ernstige overmaat aan witte bloedcellen bij acute leukemie te verminderen.
In het Instituut Jules Bordet wordt cytaferese vooral gebruikt voor de afname van perifere hematopoëtische stamcellen voor autologe of allogene beenmergreconstitutie (een alternatief voor beenmergtransplantatie) en voor de afname van lymfocyten voor de immunomodulerende behandeling van bepaalde kankers (immuuntherapie).
Hematopoëtische stamceltransplantatie is een intensieve en complexe behandeling die kan worden aangeboden aan bepaalde patiënten met kanker of een andere hematologische aandoening. Stamceltransplantatie is momenteel een kernstrategie voor de behandeling van leukemie, lymfomen, myelomen en andere ernstige hematologische aandoeningen.
De cytaferese-eenheid is verantwoordelijk voor de afname van hematopoëtische stamcellen van de patiënt of van zijn/haar donor uit het beenmerg of uit perifeer bloed na stimulatie. Beenmergdonatie brengt weinig risico's met zich mee, maar vereist algehele verdoving. Voor de afname van perifere stamcellen moet de patiënt niet worden verdoofd. De ganse procedure duurt 3 tot 4 uur. Afhankelijk van het aantal afgenomen stamcellen kan de procedure dagelijks gedurende 1 tot 3 dagen worden herhaald om de hoeveelheid stamcellen te verkrijgen die nodig zijn voor de transplantatie. Het lichaam vervangt deze cellen meestal binnen enkele weken.
De afnameprocedures zijn goed omschreven en worden goed begeleid om de veiligheid van de donor te waarborgen en tegelijkertijd een kwalitatieve hematopoëtische transplantatie mogelijk te maken. Door onze kennis van de omstandigheden van de afname, de karakterisering van de ingezamelde cellen en de hematologische aandoeningen die door ons afnameteam worden behandeld, kunnen we de donor en de ontvanger van de hematopoëtische transplantatie op een aangepaste manier verzorgen. We voeren jaarlijks meer dan 200 celinzamelingen uit.
Ons team biedt specifieke medische en paramedische opleidingen in aferesetechnieken aan voor stagiaires die een tijdje op de cytaferese-eenheid willen doorbrengen.
Onderzoeksprojecten
Project 1
Een Fase II-onderzoek ter beoordeling van de veiligheid en de werkzaamheid van extracorporale fotoferese met behulp van Theraflex ECP™ voor patiënten met refractaire chronische GVHD
- Projectleider: Philippe Lewalle
- In samenwerking met: protocol van de Belgische vereniging voor hematologie
- Financiering (of) Ondersteuning: De Vrienden van het Instituut Jules Borde
Ons team
Verantwoordelijke arts
Prof. Philippe Lewalle - Hematoloog
Arts
Dr Adriano Salaroli
Hoofdverpleegkundige
Patrick Crombez
Verplegers/verpleegsters
Corine Mal
Walter Bellemans
Denise Duthoit
Nicoletta Munteanu
Olivier Mugema
Kwaliteitsbewaking
Aurélie Timmermans
Olivier Carabin
Secretariaat
Vanessa Vanpevenage
13/01/2019
Wetenschapelijke artikelen
Identifying frailty in clinically fit patients diagnosed with hematological malignancies using a simple clinico-biological screening tool: The HEMA-4 study.
Auteurs : Thibaud V, Denève L, Dubruille S, Kenis C, Delforge M, Cattenoz C, Somme D, Wildiers H, Pepersack T, Lamy T, Bron D
Jaar : 2021
Journal : J Geriatr Oncol
Immuno-comparative screening of adult-derived human liver stem/progenitor cells for immune-inflammatory-associated molecules.
Auteurs : Merimi M, Lagneaux L, Lombard CA, Agha DM, Bron D, Lewalle P, Meuleman N, Najimi M, Sokal EM, Najar M
Jaar : 2021
Journal : Inflamm Res
Biomarkers for Early Diagnosis of Hemophagocytic Lymphohistiocytosis in Critically Ill Patients.
Auteurs : Debaugnies F, Mahadeb B, Nagant C, Meuleman N, De Bels D, Wolff F, Gottignies P, Salaroli A, Borde P, Voué M, Corazza F
Jaar : 2021
Journal : J Clin Immunol
New Anti-Leukemic Effect of Carvacrol and Thymol Combination through Synergistic Induction of Different Cell Death Pathways.
Auteurs : Bouhtit F, Najar M, Moussa Agha D, Melki R, Najimi M, Sadki K, Boukhatem N, Bron D, Meuleman N, Hamal A, Lagneaux L, Lewalle P, Merimi M
Jaar : 2021
Journal : Molecules
Volume : 26
Health-related quality of life and utility outcomes with selinexor in relapsed/refractory diffuse large B-cell lymphoma.
Auteurs : Shah J, Shacham S, Kauffman M, Daniele P, Tomaras D, Tremblay G, Casasnovas RO, Maerevoet M, Zijlstra J, Follows G, P Vermaat JS, Kalakonda N, Goy AH, Choquet S, Den Neste EV, Hill BT, Thieblemont C, Cavallo F, la Cruz F, Kuruvilla J, Hamad N, Bouabdallah R, Jäger U, Caimi P, Gurion R, Warzocha K, Bakhshi S, Sancho JM, Schuster M, Egyed M, Offner F, Vasilakopoulos TP, Samal P, Nagy A, Ku M, Canales Albendea MÁ
Jaar : 2021
Journal : Future Oncol